Tuesday, January 30, 2007

Patat en oorlog (maar geen patatje oorlog)

Het afgelopen weekend heb ik met vrienden Belgie bezocht. We waren gehuisvest op een "bungalowpark" in Nieuwpoort dat zo goed als verlaten was. Het huis was nogal sfeerloos (waar zijn de schemerlampen als je ze nodig hebt ?), maar wel van alle gemakken voorzien. Ik geloof dat op het hele park nog 1 ander huis verhuurd was.

In elk geval was het een goede uitvalsbasis om de omgeving te verkennen. Op de eerst avond hebben we gewandeld langs de verlaten boulevard van Nieuwpoort, geteisterd door regen en een ziek konijn. Vervolgens in het eenzame centrum een pintje gepakt in een eenvoudig cafe.
Lekker gemaakt door de rijkelijk uitgestalde verse vis in de winkels gingen we op zoek naar een visrestaurant, maar die waren alle gesloten. Uiteindelijk kwamen we bij een shoarmatent terecht: veel patat en veel vlees (voor weinig geld); jammer dat de afzuigkap niet werkte...
Opvallend trouwens hoe het rookverbod in de Belgische horeca ingeburgerd is: bijna nergens mag je nog roken, tenzij in een ongezellige, afgesloten hok (of buiten, hoe gezellig).

Ons uiteindelijke doel waren de slagvelden van de Eerste Wereldoorlog. Rond Ieperen is destijds flink gevochten, er zijn zo'n 450.000 doden gevallen. De hele stad is toen plat geschoten, maar geheel herbouwd.
In Zillebeke heb je Hill 60 en Hill 62, twee verhogingen in het verder vlakke Vlaamse landschap. Het waren beide strategische punten, omdat je vanaf daar de omgeving goed kon overzien.
Bij Hill 62 zijn de originele loopgraven nog intact en er is een museum gevestigd. Indrukwekkend zijn de foto's die je kunt bekijken in een soort "draaidoos": zij zijn in 3 D en geven een onthutsend beeld van het slagveld. Er staan veel dode soldaten op en het is net alsof jezelf in de op het slagveld bent, in het slijk en onder de modder.

In de loopgraaf zelf steek ik ruim boven de gracht uit, ik denk niet dat ik de oorlog overleefd zou hebben (De mannen waren in die tijd een stuk kleiner). Het terrein is bezaaid met diepe kraters, (door ingeslagen artillerievuur) en stukgereten bomen.
De eigenaar van het museum is de kleinzoon van de oprichter, die het museum al in de jaren '20 opzette. Verzameld zijn allerlei militaria: granaten, uniformen, geweren etc.
Het overheersende gevoel na het bezoek is: nooit meer oorlog. Dit wordt nog versterkt door de vele begraafplaatsen in de omgeving. Elke oorlog is zinloos, maar de Eerste Wereldoorlog was wel het meest zinloos: terreinwinst werd er in Belgie en Frankrijk nauwelijks geboekt en het aantal doden was enorm.

Om stipt 8 uur 's avonds wordt nog altijd (sinds 1928) de "Last Post" geblazen, onder een grote ereboog, dit tere nagedachtenis van de gevallenen. Het was er druk, zelfs in januari.
Jammer dat de ceremonie ontsierd wordt door militair machtsvertoon van Britse soldaten.
Van mij mag het soberder: de drie trompetspelers alleeen zijn indrukwekkend genoeg.
Door het geparadeer en gebrul bekruipt mij het gevoel: pas maar op, binnenkort zijn jullie zelf slachtoffer in Irak, dus hou maar op met die onzin.

Al met al een indrukwekkend en gezellig weekend !
Nog een tip: de DVD "Merry Christmas (Joyeux Noel)" van Christian Carion.
Het gaat over een door de soldaten zelf afgesloten wapenstilstand tijdens Kerst 1914 aan het Ieperfront. Voor korte tijd zwegen de wapens en de mannen dronken gezamenlijk champagne.
De hogere officieren waren er overigens niet blij mee...www.greatwar.nl/frames/default-kerst.html

Thursday, January 25, 2007

Het beest van Harkstede

De Canadese psychiater prof.dr.Robert D.Hare heeft een checklist ontwikkeld om psychopaten te kunnen herkennen: de "psychopatic checklist" (PCL-R). Aan de hand van 20 kenmerken is het mogelijk de medemens te onderzoeken op psychopatie en agressief narcisme (en in welke mate).
Met zijn PCL-R heeft Hare een revolutie ontwikkeld: geen gezeur mee over een rotjeugd en over nieuwe kansen, maar simpel de constatering dat somige mensen door en door slecht zijn en derhalve ongeneeslijk.

Willem van Eijk, oftewel "Het Beest van Harkstede", zal ongetwijfeld hoog gescoord hebben op de lijst van Hare. Vijf moorden op vrouwen heeft hij bekend, maar waarschijnlijk zijn het er meer. Zeker zo'n tien moorden in Groningen op prostituees zijn onopgelost en Van Eijk zou heel goed de dader geweest kunnen zijn.

In "Anatomie van een seriemoordenaar" beschrijft journalist Sytze van der Zee op beklemmende wijze de persoonlijkheid en daden van Van Eijk. Een man van in de zeventig, zichzelf slecht verzorgend, die iedereen als vijand ziet en totaal geen zelfrefectie heeft. Berouw over zijn gruwelijke moorden (het liefst graaiend in de darmen van zijn slachtoffers) heeft hij nooit vertoond.
Je leert veel over het vroegere leven van Van Eijk: van baantje naar baantje hoppend (vaak op boerderijen), al stelend en bedriegend (+ de nodige bierconsumptie) en wonend op een oude schuit, rondlopend in vrouwenondergoed.

Ijzersterk beschrijft Van der Zee de psychopaat Van Eijk als hij in diens cel gesprekken met hem voert. "Praktisch" wordt door de moordenaar uitgesproken als "prakkies" en cognac als "kejak". Hij heeft nog altijd het idee dat zijn levenslang omgezet zal worden in 20 jaar omdat hij niet met voorbedachte rade gemoord zou hebben, maar in een impuls (dus doodslag in dat geval) en voert al jaren (tevergeefs) strijd met Justitie.

De eerste slachtoffers maakte hij begin jaren zeventig en het is onbegrijpelijk dat hij na zo'n 20 gevangenis en TBS weer vrij kwam en min of meer "genezen" werd verklaard door de verschillende behandelende klinieken. Dit kwam ook omdat hij iemand met het "Florence Nightingale syndroom" ontmoet had. Dat zijn vrouwen die denken dat ze een psychopaat kunnen genezen; de TBS-er ziet zijn vrouw als ontsnappingsmiddel.

Begin jaren negentig sloeg het "Het beest van Harkstede" op gruwelijke wijze weer toe, bewijzend dat al de jaren tbs/therapie weinig vat op hem hadden gehad. Veel TBS-ers
weten precies hoe ze hun behandelaars voor de gek kunnen houden door precies te vertellen wat zij willen horen.

Het erge is dat je zelfs medelijden met Van Eyck krijgt (het "Saddamsyndroom"? ). Het is een eenzaam mens, niet in staat tot normale contacten. Hij kan zich niet inleven in anderen en vrienden heeft ie niet.
Maar vrij laten: dat nooit.
Zouden TBS-ers ooit (echt) genezen kunnen worden ?

Monday, January 22, 2007

Een zondagmiddag in Wijk aan Zee

Het is een goed traditie om elk jaar met goede vriend R. het Corus Chess Tournament in Wijk aan Zee te bezoeken.
Vroeger nog bekend staand als het Hoogovens Schaaktoernooi, beschikt het altijd over een sterk deelnemersveld: de wereldtop is ook dit jaar weer aanwezig.
Zo vind je er toppers als Anand, Topolov en Kramnik. Leuk is ook de aanwezigheid van Carelsen, een grootmeester van zo'n jaar of 16. Echt nog een knulletje, maar hij kan zich enigszins meten met de groten (Zijn vader was overigens nog voetbalinternational voor Noorwegen).
Vroeger genoot ik altijd van de aanwezigheid van The Boss, Kasparov, die het toernooi meerdere malen won. Helaas is hij gestopt.

De wedstrijden worden gespeeld in De Moriaan, een grote sporthal en de toegang is gratis. Er spelen ook vele amateurs. Deze spelen vooraan in de grote ruimte en je kunt er tussendoor lopen en de partijen bekijken.
De grootmeesters spelen helemaal achterin. Ondanks een doorlopende balie kun je er aardig dichtbij komen en de wedstrijden zijn te volgen op breedbeeldchermen.
Een verbod is er er wel: een verbod om te praten of zelfs maar te fluisteren. Als je dit overtreedt wordt je boos aangekeken.
Het is grappig: duizenden mensen bij elkaar en bijna niemand die er praat. Waar vind je dat anders ?

Karakteristiek is ook de geur van verse erwtensoep die er verkrijgbaar is. Verder opvallend dat bijna alleen mannen het toernooi bezoeken. Schaken is blijkbaar nog steeds niet populair bij vrouwen, ondanks het feit dat er ook vrouwelijke grootmeesters aanwezig zijn.

Na een uurtje ga ik met mijn vriend zelf even schaken in een cafe bij de strandafgang. Het contrast met De Moriaan is enorm. Het is een grote kakafonie van heen en weer lopende en pratende mensen en het is bijna onmogelijk om je te concentreren op je schaakpartij. Een schaakklok is er niet en dat is onwennig: steeds gaat je hand tevergeefd automatisch naar de fictieve drukknop...

Na een paar partijtjes gespeeld te hebben wandelen we terug naar het toernooi, om vervolgens na zo'n uurtje de analyses in de grote tent te bekijken, een goed glas bier in de hand.
De twee analisten doen het met humor en betrekken altijd de aanwezigen in hun analyses. Als er op dat moment nog een partij gespeeld wordt is zo'n analyse extra leuk: welke zet zou Van Wely gaan zetten ?

Na afloop rijden we tevreden naar huis, nog mijmerend over het gebeuren in zijn geheel. De week daarna werkt het nog door als je een spelletje schaakt en je ook even grootmeester waant...

Friday, January 19, 2007

De rode baron

Het raakte me toch meer dan ik had verwacht: Michael Schumacher stopt met racen !
Ik had verwacht, en gehoopt, dat "Der Michael" er nog een jaartje aan vast zou plakken.
Goed, eens stopt je Formule 1 carriere: alle records heeft hij gebroken, dus wat valt er nog te winnen ? Voor het geld hoefde het ook niet meer, onderhand is al hij miljardair.
Aan de andere kant liet hij in Brazilie vorig jaar zien nog niets aan gretigheid verloren te hebben. Hij zette daar een formidabele inhaalrace neer, de Renault en McLarens passerend alsof het Smarts waren.

Het is ook veelbetekenend dat Formule 1 werelkampioen Fernando blij is dat hij zijn beide titels gewonnen heeft terwijl Schumacher nog racete. Zonder hem zouden ze minder waard geweest zijn. (Leuk overigens dat de jonge Michael nog gestreden heeft tegen de grote Ayrton Senna, die in 1994 verongelukte).

Sommigen zeggen: geen wonder dat hij zoveel won, hij had ook de beste auto (Ferrari). Mijn wedervraag is dan: hoe kwam het dat hij de beste bolide had ?
Uiteindelijk wist hij altijd de beste mensen om zich heen te verzamelen en iedereen in het team te motiveren, van de poetsjongen tot de teamchef. Zo was het bij Benetton (zijn vorige team), zo was het bij Ferrari.

Echt geliefd is hij echter nooit geworden, zelfs niet bij de tifosi in Italie. Het blijft natuurlijk een Duitser, dat is al een eerste nadeel (die zijn immers nooit geliefd) .
Tel daarbij een aantal dubieuze acties, zoals de botsingen met Hill en Villeneuve en het in Monaco 2006 expres stilzetten van de Ferrari tijdens de kwalificatie (zodat deze gestopt moest worden en Schumacher zijn polepositie kon behouden; dat dacht hij althans).
Voorts was Michael een coureur die al zijn teamgenoten vermorzelde. Deze speelden altijd een bijrol en moesten in dienst van "De Rode Baron" rijden en hem soms zelfs de zege schenken.
Dat is ook de kern van een fanatiek sportman: die gaat over lijken om alles te winnen.

Al met al heeft Schumacher een imposante carriere neergezet.
Nu wordt het tijd voor nieuwe helden als Alonso, Raikkonen, Button en Kubica.
Het is ook zo goed als onmogelijk dat iemand zijn records nog zal verbreken.
Michael: het ga je goed en bedankt !

Wednesday, January 17, 2007

Het valse leven

"Het valse leven" is een aangrijpend boek van de Duitse schrijfster Ute Scheub.
Hierin beschrift zij haar moeizame relatie met haar vader, een zwijgzame ex-SS er die uiteindelijk tijdens een lezing van Gunther Grass in 1969 zelfmoord pleegde.

Hij staat symbool voor de generatie "van het zwijgen". Na de capitulatie van Hitler-Duitsland in 1945 was het al snel "mouwen opstropen en niet zeuren": alles voor de wederopbouw.
Dit had tot gevolg dat oorlogstrauma's niet verwerkt werden. Niet door de teruggekeerde Joden, niet door de misleide bevolking en niet door de daders.
Tot ver in de jaren zeventig was praten over het nazi-verleden taboe in de Bondrepubliek, en vele ex-nazi's zaten topposities in het bedrijfsleven, of zelfs in de politiek en in de rechterlijke macht.
Velen van hen stortten pas in elkaar na hun pensioen, toen er tijd was om over hun gruweldaden na te denken.

Eind jaren zestig kwam de naoorlogse jeugd tegen de oorlogsgeneratie in opstand en sommigen sloegen daarin door naar extremisme (RAF).
Scheub beschrijft in haar boek hoe moeilijk de communicatie met haar vader was. Niet alleen met haar, maar met het hele gezin, en wat voor druk dat gaf.
Uberhaupt kon vader Manfred Augst niet met anderen omgaan. Hij was ook een vat van tegenstellingen: aan de ene kant miste hij de samenhorigheid van het soldaat zijn, aan de andere werd hij na de oorlog pacifist en hielp hij zijn zoons bij dienstweigering.

Wat duidelijk in het boek naar voren komt is hoe de kinderen van zowel de terugekeerde Joden als van de kinderen van nazidaders getraumatiseerd raakten.
Beiden groepen zaten met veel vragen waar geen antwoord kwam.

Uiteindelijk kan Scheub, meer als 30 jaar na zijn dood, haar vader min of meer vergeven. Hij was namelijk ook een product van zijn (nazi) tijd.

Friday, January 12, 2007

Ik vertrek ! (maar voor hoe lang ?)

Deze week zag ik op tv een aflevering van de documentaire-reeks "Ik vertrek".
Het gaat over Nederlanders die in het buitenland een nieuw bestaan willen opbouwen en Frankrijk is daarbij een favoriet land.

Jan en Walther zijn twee Brabanders van in de vijftig, genietend van het goede leven en half verstaanbaanbaar, zoals het echte Brabo's betaamt.
De eerste heeft al jaren een goed lopende galerie en Walther "zit in de mode" (wat hij daarin precies doet blijft onduidelijk).
Oh ja, hij heeft ook nog een half jaar in de horeca gewerkt, eveneens onduidelijk in welk functie.

Samen hebben ze het plan opgevat om in de Bourgogne een kasteel te huren en dit open te stellen voor gasten, tegen betaling van zo'n 150 Euro per nacht. Of dat dan inclusief ontbijt is ?
Dat is een vraag waarover de vrienden het niet eens worden.

Het begint al goed: de vooruit verzonden huisraad, die door reeds aanwezige vrienden in Frankrijk opgeruimd en binnen gezet zou worden, staat te verpieteren in de regen terwijl de vrienden aan de wijn zitten. Het is nog een geluk dat de dure schilderijen van Jan wel veilig gesteld zijn, in tegenstelling tot zijn dure pakken (maar die worden wel weer droog hoor...).
Als Jan en Walter aankomen willlen de vrienden op de goede aankomst proosten, maar daar voelen de beiden emigranten op dat moment niet veel niet voor...

Verder in deze aflevering: bijenplagen, (tientallen kilo's) beddegoed met de hand wassen (defecte wasmachine), ontevreden gasten (U heeft niet van tevoren het avondmaal geboekt ? Dan geen diner), de opbrekende milt van Walther (waardoor hij weer terug naar moeders in Brabant moet) en Jan die er geen flauw benul van heeft hoe de barbeque aan te steken.
Ook nog: koken voor tientallen gasten tegelijk (met glaasje wijn in de hand, uiteraard), leren Frans te spreken en niet aan te vullen geldtekorten.

Uiteindelijk komt Jan tot de conclusie dat hij nog een paar jaar in Frankrijk zal blijven (maar zeker niet voor altijd) en ziet de in Nederland verblijvende Walther niet in hoe de schulden voldaan moeten worden.
Zal het tussen de vrienden op Le Chateau ooit nog goed komen ?

Wednesday, January 10, 2007

Opmerkelijk

Onnlangs las ik een interessante recentie: van de Belgische reumatoloog Jan Dequeker verscheen onlangs het rijk geilrde boek "De kunstenaar en de dokter".
Hij houdt zich al jarenlang bezig met het "medisch kijken" naar schilderijen uit de periode 1300-1900 en ziet daardoor details die de meesten van ons niet zullen opvallen.
Zo heeft (de) Mona Lisa last van afwijkende vetgezwellen (leidend tot een vroege dood), heeft Batseba van Rembrandt een kwaadaardig kankergezwel en heeft Christus platvoeten.

De gedachtengang dat reuma voor 1492 (de ontdekking van Amerika) niet in Europa voorkwam weerlegt hij aan de hand van afgebeelde figuren met zo het schijnt, reuma.
Figuren van Picasso met rare oogzwellingen zijn volgens Dequeker ook ziek. Maar het kan ook door de schilderstijl van Picasso zo lijken...

Vaak is het echter de vraag of de kunstenaar de vrije expressie zijn gang liet gaan of dat het werkelijk symptonen van ziekten betrof.
Zelfs zelfcastratie blijft niet onuitgesproken (en erger nog: niet onafgebeeld).
Kortom: kijk en huivert !

medischcontact.artsennet.nl

Monday, January 8, 2007

De aartshertog wordt bedankt

De moord op aartshertog Franz Ferdinand, heerser over de dubbelmonarchie Oostenrijk-Hongarije was in 1914 de directe aanleiding tot de Eerste Wereldoorlog.
Gelukkig roept de naam bij mij ook prettige associaties op.

Franz Ferdinand is namelijk eveneens een uitstekende band uit Schotland, die reeds twee cd's op haar naam heeft: "Franz Ferdinand"(2004) en "You could have it so much better" (2005). Het is vrolijke en opzwepende muziek; niemand blijft er onbewogen onder (vooral live niet).

Ook leuk: de groep kent haar roots en zet zich in om de muziek van haar Schotse voorgangers uit de jaren '80 opnieuw uit te brengen.
Zo verscheen onlangs de compilatie "Entomology" van Josef K uit Edinburgh en werd eerder een overzicht van Orange Juice op de markt gebracht.
1980 en 1981 waren vruchtbare jaren voor de betere Schotse popmuziek. De New Wave was op zijn hoogtepunt en er waren vele onafhankelijke platenmaatschappijen die maar al te gretig de
nieuwe bands op vinyl uitbrachen.

Zo leverde deze jaren de debuutlp's op van Josef K, Orange Juice, Associates, The Scars
Fire Engines en Positive Noise. Alle afkomstig uit Glasgow of Edinburgh.
De Simple Minds waren toen overigens ook nog in vorm, dus het was een topjaar voor de Schotten (en voor mij natuurlijk ook, als liefhebber).

Helaas waren in 1982/1983 de meeste van deze bands al weer opgeheven (uitgezonderd Associates en Aztec Camera) en was de Schotse hype voorbij.
Daarom is het een goede zaak dat veel van de muziek uit die tijd nu alsnog op CD uitkomt.
Het leuke is dat het nog aansprekend klinkt: het heeft een soms breekbare frisheid die verademend werkt.

Overigens komt er nog steeds prima muziek uit het hoge noorden van de UK.
Bands als Arab Strap (helaas net gestopt), Sons and Daughters, Belle and Sebastian en Primal Scream laten horen dat Schotland nog mee telt.

Thursday, January 4, 2007

De burka rukt op

Onze taal is een dynamisch iets.
Elk jaar komen er nieuwe woorden bij en raken anderen in ongebruik.
In de jaren 60 en 70 waren woorden als "kaffer", "mieters" en "blitz" erg hip, maar wie gebruikt ze nu nog ?
"Vet" en "cool" zijn nu de termen van de kids (kinderen kan natuurlijk ook niet meer).
Wie heeft het nu nog over "winkelen" als je shoppen kunt gebruiken ! (zie ook: shopping mall ipv winkelcentrum).
Het valt me ook op dat veel kids "zeg maar" gebruiken, het liefst twee maal in een zin.

Toch schijnt de grootste taalvernieuwing niet bij jongeren vandaan te komen, maar van de media.Vorig jaar had je de cartoonrel en de breezersletjes, het jaar daarvoor tsunami (slachtoffer).
Islamitische begrippen raken ook meer in gebruik: halal, burka (verbod) en jihad.

Wat in 2007 echt niet meer kan zijn onder andere: helaas pindakaas,
whatever en een vorkje prikken.
Woorden waar ik zelf altijd een hekel aan gehad heb (om onverklaarbare redenen) zijn boterham, smikkelen en pilsje.
Die wil ik werkelijk nooit meer horen...

Tuesday, January 2, 2007

Ga zo door, dirk !

De puissant rijke Dirk Scheringa, oprichter van DSB (financiele diensten) heeft een paar leuke hobbies. Zo is hij de suikeroom van de Alkmaarse voetbalclub AZ, sponsort hij een schaatsploeg en verzamelt hij (magisch) realistische kunst.

Omdat zijn collectie schilderijen te omvangrijk werd besloot hij maar een museum op te richten. Op Oudjaarsdag bracht ik weer eens een bezoek aan het "Scheringa Museum voor Realisme" in (of all places) het Noord-Hollandse Spanbroek.
Het is een van mijn favoriete musea, gevestigd in een oude huishoudschool. Het is klein en overzichtelijk, haast knus.

Er hangt onder andere werk van Karel Willink (ook de exorbitante jurk van zijn vrouw Mathilde overigens) , Pyke Koch (autodidact, een van mijn favorieten), Charley Toorop (uit Bergen) en van Fernhout.
Tot de permanente collectie behoort ook een beeld van een grote, huilende roze baby. In het voorjaar was er een expositie van een kunstenaar die mensen namaakt, zo realistisch (je kon de haartjes tellen) en aangrijpend dat het me niet koud liet.

Tot en met januari is Dick Pieters te gast.
Zijn werk spreekt mij helaas niet zo aan: grote ronde gezichten en lichamen van mensen of zeer gedetailleerd geschilderde muizen, kale vogeltjes en vleermuizen. (Deze dieren vond hij
ook dood in zijn atelier, en heeft ze bewaard en vervolgens geschilderd.

Enige jaren geleden raakte ik nog aan de praat met Dirk Scheringa, ten tijde van de onthulling van het schilderij "Cici c'es ne pas un apple".
Daarbij ging het gesprek zowel over de in het museum aanwezige kunst, als over AZ (dat op dat moment slecht draaide).
In elk geval is het een vriendelijke man, die Dirk. Kunstliefhebber, en tegelijk man van het volk.
Wel een CDA' er overigens, dat is wat minder...

www.scheringamuseum.nl



f